Αίσθηση προκάλεσαν οι πρόσφατες δηλώσεις του Γιάννη Μπέζου για το σύμφωνο συμβίωσης και για την παιδοθεσία ομόφυλων ζευγαριών. Πολλοί ήταν αυτοί που απόρησαν κι αναρωτήθηκαν πώς ένας ταλαντούχος ηθοποιός σαν αυτόν, που μάλιστα έγινε γνωστός στο τηλεοπτικό κοινό αποδίδοντας έναν ομοφυλόφιλο στους «Απαράδεκτους», εκφράζεται με τρόπο τόσο οπισθοδρομικό, σεξιστικό και συντηρητικό. Κατηγορήθηκε μάλιστα και για υποκρισία.
Προσωπικά, δεν του προσάπτω υποκρισία. Αντίθετα, κρίνοντας από τις επιλογές του ως προς την περιγραφή των χαρακτήρων που αποδίδει και ως προς τα σενάρια των σειρών στις οποίες πρωταγωνιστεί, θα έλεγα ότι υπηρετεί με συνέπεια και αφοσίωση ένα συνδυασμό συντηρητικών και άκρως σεξιστικών αντιλήψεων.
Θα ξεκινήσω από το ρόλο του στους «Απαράδεκτους». Ο Γιάννης θεωρείται ο πρώτος ανοιχτά ομοφυλόφιλος χαρακτήρας στην ελληνική τηλεόραση και αποτελεί συνέχεια του Φίφη που υποδυόταν στην «χρυσή» (ο θεός να την κάνει…) εποχή του ελληνικού κινηματογράφου ο Σταύρος Παράβας, του Λεό από το «Ο Τελευταίος… Άντρας» με τον Κώστα Βουτσά, αλλά και των χαρακτήρων που υποδυόταν ο Ανδρέας Νομικός, ευρύτερα γνωστός και ως «η φτερού». Αν εξαιρέσουμε τον Γιάννη από τους «Απαράδεκτους», που ήταν κεντρικός χαρακτήρας, οι υπόλοιποι χαρακτήρες ήταν δευτερεύοντες ρόλοι ή καθαρά συνοδευτικοί, των οποίων η αποστολή ήταν να αποτελούν αυτό που λέμε comic relief: χαρακτήρες που προκαλούν το γέλιο με τα καμώματά τους, χωρίς να έχουν απαραίτητα κάποια ανάπτυξη ή κάποιο βάθος, ενώ συχνά αποτελούν καρικατούρες χτισμένες με έναν αχταρμά στερεοτύπων και κλισέ.
Ακριβώς αυτό ήταν το πρόβλημα και με τον Γιάννη που υποδυόταν ο Μπέζος. Ήταν κατ’αρχάς ένας αρχετυπικός χαρακτήρας comic relief, και μάλιστα σε μια σειρά όπου όλοι οι χαρακτήρες ήταν αμιγώς κωμικοί. Αυτό ήταν το πρώτο μεγάλο πρόβλημα του Γιάννη. Επίσης, ήταν μια καρικατούρα: Εξ ίσου χοντροκομμένος με τον Jar Jar Binks από τα κακογραμμένα prequel του «Πολέμου των Άστρων». Όπως ο Jar Jar Binks ήταν μια χοντροκομμένη κι άτεχνη καρικατούρα του Goofy από τα κινούμενα σχέδια του Walt Disney, έτσι και ο Γιάννης ήταν μια χοντροκομμένη κι άτεχνη καρικατούρα ομοφυλόφιλου, στην οποία οι δημιουργοί της σειράς, αλλά και ο ίδιος ο κύριος Μπέζος με τις ερμηνευτικές του επιλογές, φόρτωσαν ό,τι σεξιστικό κλισέ υπάρχει για τους ομοφυλόφιλους. Ο Γιάννης είναι η στερεοτυπική «κραγμένη αδερφή», η υστερική «συκιά»· ένας χαρακτήρας γεμάτος κόμπλεξ, τα οποία αποδίδονται, εμμέσως πλην σαφώς, από το σενάριο στην ομοφυλοφιλία του και όχι στις κοινωνικές προκαταλήψεις και στην περιθωριοποίηση που έχει υποστεί και που σιωπηρά υπονοείται ότι την αξίζει, επειδή δεν είναι «κανονικός άνθρωπος».
Σκεφτόμουν ότι ο Γιάννης του Μπέζου μου θυμίζει τον Φίφη του Παράβα, αλλά μάλλον όχι: ο Γιάννης είναι ένα κακέκτυπο του Φίφη, γιατί είναι τελείως μονοδιάστατος και του λείπουν η καπατσοσύνη, οι εύστοχες ατάκες και οι εκλάμψεις οξυδέρκειας κι ευστροφίας του Φίφη. Επίσης, ο Μπέζος υποδύεται με μιαν υφέρπουσα σεξιστική κακεντρέχεια το Γιάννη: σατιρίζει όχι το ισχυρό, κυρίαρχο κοινωνικό κατεστημένο που τον περιθωριοποίησε και τον φόρτωσε με ενοχές και κόμπλεξ, αλλά το αθώο θύμα της περιθωριοποίησης. Σημειώστε δε ότι ο χαρακτήρας του Γιάννη δεν του δόθηκε έτοιμος. Δεν μπορεί ο Γιάννης Μπέζος να πει «αυτό τον χαρακτήρα μου δώσανε να παίξω, δεν είχα επιλογή». Τον χαρακτήρα αυτό τον έγραψε ο Γιάννης Μπέζος σε συνεργασία με τους υπόλοιπους συντελεστές της σειράς. Η παρουσίαση του Γιάννη ως καρικατούρας ήταν επιλογή του Γιάννη Μπέζου. Ο Μπέζος απευθύνθηκε σε μια σεξιστική κοινωνία, όχι για να της τρίψει στη μούρη τον απάνθρωπο σεξισμό και την «αντρίλα» της, όχι για να σατιρίσει το σεξισμό και την απάνθρωπη υποκρισία της, αλλά για να κολακέψει αυτά της ακριβώς τα χαρακτηριστικά και, μέσω αυτής της κολακείας, να κερδοσκοπήσει.
Fast forward εικοσιτέσσερα χρόνια μετά τους «Απαράδεκτους». Ο Γιάννης Μπέζος υποδύθηκε στη βραχύβια σειρά «Μη Με Σκας» του Alpha έναν ομοφυλόφιλο πατέρα που συζεί με έναν άλλο άνδρα. Σας παραπέμπω στο βίντεο που ενσωμάτωσα στο άρθρο, με τη συνέντευξη του Γιάννη Μπέζου στην εκπομπή «Καλημερούδια» του Mega. Η συνέντευξη είχε ως ένα από τα θέματά της την αποτυχία αυτής της σειράς. Σύμφωνα με τον κύριο Μπέζο, αιτίες της αποτυχίας της σειράς ήταν το «περίεργο» θέμα, καθώς και διάφορες επιλογές που έγιναν ως προς το timing και τα τεχνικά ζητήματα της σειράς. Δεν τον βλέπουμε να ασκεί στον εαυτό του καμία απολύτως κριτική για την επιλογή του να ερμηνεύσει τον χαρακτήρα του ως μια ακόμα σεξιστική καρικατούρα ομοφυλόφιλου.
Αναγνωρίζω, βεβαίως, την εύστοχη επισήμανσή του πως, όταν κάτι που, υπό «κανονικές» συνθήκες, μας βγάζει έξω από τα νερά μας (όπως είναι η ομοφυλοφιλία και η συμβίωση ομόφυλων ατόμων, εν προκειμένω) το βλέπουμε ως αντικείμενο χλευασμού, το δεχόμαστε γιατί το θεωρούμε ανώδυνο, ενώ όταν το βλέπουμε σοβαρά μας είναι επώδυνο. Αναγνώρισε επίσης ως θετική κίνηση την επέκταση του (όχι αρκετά θαρραλέου) συμφώνου συμβίωσης και στα ομόφυλα ζευγάρια, αλλά το χάλασε με την προτροπή για «σοβαρή» στάση, δηλαδή με την προτροπή του προς τους ομοφυλόφιλους να κρύβουν τη σεξουαλική τους ταυτότητα. Δηλαδή, με άλλα λόγια, να μη βλέπουμε σε δημόσιο χώρο ζευγάρια ανδρών ή γυναικών να φιλιούνται ή να αγκαλιάζονται – αυτό είναι προνόμιο μόνο των straight. Με άλλα λόγια: Εγώ που είμαι άνδρας έχω κάθε δικαίωμα να αγκαλιάσω και να φιλήσω την κοπέλα μου στο δρόμο. Αλλά αλίμονο αν ένας άλλος άνδρας φιλήσει ή αγκαλιάσει τον αγαπημένο του ή αν μια γυναίκα φιλήσει ή αγκαλιάσει την αγαπημένη της σε δημόσιο χώρο. Πίσω λοιπόν στη ντουλάπα, είναι η προσταγή του Γιάννη Μπέζου.
Δε μπορώ επίσης να αφήσω ασχολίαστο το «εγώ ξέρω ανθρώπους, πάρα πολύ σημαντικούς, οι οποίοι είναι ομοφυλόφιλοι, ή υπήρξαν στο παρελθόν». Τι ακριβώς θέλει να μας πει ο Γιάννης Μπέζος; Ότι η ομοφυλοφιλία είναι κάτι σαν τη γρίπη και… θεραπεύεται; Ότι μπορεί κάποιος να… πάψει να είναι ομοφυλόφιλος; Εδώ, δυο τινά συμβαίνουν: Ή ο Μπέζος έκανε ένα απίστευτο εκφραστικό λάθος και εννοούσε ότι οι συγκεκριμένοι άνθρωποι έχουν πεθάνει πια ή επέδειξε τεράστια άγνοια σχετικά με το θέμα της ομοφυλοφιλίας.
Βεβαίως, ασύγγνωστο ατόπημα αποτελεί η – δηλωτική του συντηρητισμού και του σεξισμού του – τοποθέτησή του για το θέμα της παιδοθεσίας. Πώς είναι δυνατό να είναι καλύτερα ένα παιδί να έχει έναν κακό πατέρα και μια κακή μάνα από το να έχει δυο καλούς πατεράδες ή δυο καλές μανάδες; Πώς προκρίνει μια κακή διαβίωση κι ανατροφή για ένα παιδί, στα χέρια δυο εγνωσμένα και αναγνωρισμένα ανίκανων ή κακών ανθρώπων, μόνο και μόνο για να ικανοποιηθεί η οπισθοδρομική απαίτηση για «ετεροκανονικότητα»; Εδώ ο συντηρητισμός του Γιάννη Μπέζου τον οδηγεί στο να γίνει το ίδιο ανάλγητος με τη Μπερνάρντα Άλμπα του Λόρκα.
Αλλά και η υπόλοιπη διαδρομή του Γιάννη Μπέζου στην τηλεόραση (π.χ. το σαχλό «Άκρως Οικογενειακόν») δείχνει μια αφοσίωση στον κλασικό, αντιφεμινιστικό, πατροπαράδοτο, πατριαρχικό συντηρητισμό του ελληνικού κινηματογράφου, με τους αυστηρά περιχαρακωμένους έμφυλους ρόλους που έχουν αποδοθεί σε εντελώς σχηματικούς χαρακτήρες, την προπαγάνδιση της θέσης ότι η γυναίκα είναι πρωτίστως για την κουζίνα και την ανατροφή των παιδιών, και – φυσικά – τον τρόμο στην ιδέα ότι μπορεί ο γιος να είναι «τοιούτος». Οπότε, εγώ τουλάχιστον δεν εκπλήσσομαι για τις σεξιστικές, οπισθοδρομικές τοποθετήσεις του Γιάννη Μπέζου. Έχοντας αυτά υπόψη, πιστεύω ότι κακώς προκάλεσαν και στους υπόλοιπους συνανθρώπους μας την κατάπληξη που προκάλεσαν: Ο Γιάννης Μπέζος είναι συνεπέστατα σεξιστής και συνεπέστατα συντηρητικός και δεν παράστησε ποτέ τον προοδευτικό. Το κοινό του ήταν πάντα οι «καθωσπρέπει», οι «τόσο όσο», με τους οποίους ταυτίζεται απόλυτα, και τους οποίους επιδιώκει πάντα να κολακεύει με το τηλεοπτικό του έργο.
.
Shortlink: http://wp.me/p6dBlh-3p
Α Long, Hard Look 