Για τη «δυστυχία» του Λεωνίδα Καβάκου…

Δήλωσε πρόσφατα ο δεξιοτέχνης του βιολιού Λεωνίδας Καβάκος πως ο ΣΥΡΙΖΑ, που «του προκαλούσε δυστυχία», ήταν ο ένας απ’τους δυο λόγους για τους οποίους έφυγε «οριστικά» απ’την Ελλάδα, διαφωνώντας με την πολιτιστική πολιτική του. Επειδή ο κύριος Καβάκος υπηρετεί ένα αδικημένο μουσικό ιδίωμα, με το οποίο η σχέση του ελληνικού κοινού είναι κάπως «περίεργη», πρέπει να επισημάνω μερικές άβολες και δύστροπες αλήθειες, οι οποίες αδιαφορούν παντελώς για το αν είστε ΣΥΡΙΖΑ, ΝΔ, ΠΑΣΟΚ ή δεν ξέρω κι εγώ τι άλλο.

1. Η Ελλάδα είναι μια χώρα περίπου 10 εκατομμυρίων κατοίκων.
2. Σε αντίθεση με τις αντίστοιχου πληθυσμού κεντροευρωπαϊκές και βορειοευρωπαϊκές χώρες, πόσο μάλλον με τις πολύ μεγαλύτερες Αγγλία, Γαλλία, Γερμανία, Ισπανία, Ιταλία, Ρωσία, η συμφωνική μουσική δεν έχει βαθιές ρίζες.
3. Ως εκ τούτου, το ελληνικό κοινό δεν έχει καθόλου την εξοικείωση μ’αυτή τη μουσική που έχει το αντίστοιχο κοινό των χωρών που ανέφερα.
4. Είτε σας αρέσει είτε όχι, η συμφωνική μουσική δεν είναι η μουσική των «πολλών». Αρέσει κυρίως σε κοινωνικά και οικονομικά στρώματα από μεσοαστικά και πάνω, ενώ υπάρχει μια επέκταση, από πλευράς δημοφιλίας, και στους μικροαστούς των χωρών στις οποίες υπάρχει παράδοση στη συμφωνική μουσική.
5. Δεν πρέπει εδώ να ξεχνάμε ότι στη σημερινή εποχή η συμφωνική μουσική έχει χάσει τη δημοφιλία της ή, στην καλύτερη περίπτωση, έχει πάψει να μονοπωλεί τις προτιμήσεις μιας μεγάλης μερίδας του κοινού, καθώς τα γούστα των ακροατών άλλαξαν: προτιμούν πιο νεανικά (εντός ή εκτός εισαγωγικών) ακούσματα, θέλουν τους μουσικούς να έχουν κι άλλους ρόλους στο φαντασιακό και στην κοινωνία, κλπ – κάτι που δύσκολα θα το βρει κανείς στο χώρο της συμφωνικής μουσικής, της οποίας οι λειτουργοί φαντάζουν συχνά στατικοί, ελιτιστές κι απόμακροι σαν τα μέλη της Ακαδημίας των Αθηνών.
6. Ειδικά στη χώρα μας, λόγω των 4 & 5, τα πράγματα γίνονται ακόμα πιο δύσκολα. Εδώ συντέλεσαν κι άλλοι παράγοντες:
   1. Η επί Χούντας επιβολή του σκυλομάγαζου και του κάθε απονευρωμένου Δάκη και Τέρη Χρυσού ως «εθνικού τρόπου διασκέδασης της αστικής τάξης και της καθώς πρέπει νεολαίας».
   2. Η βαθιά ριζωμένη απαξίωση του επαγγέλματος του μουσικού («μουσικάντης», «κλαριντζής», πανηγυρτζής» και δε συμμαζεύεται) στην ελληνική κοινωνίας.
   3. Η διπρόσωπη και κομπλεξική στάση της ελληνικής κοινωνίας απέναντι στη συμφωνική μουσική: από τη μια τη λέει «πεθαμενατζίδικη», από την άλλη θαυμάζει μ’ανοιχτό το στόμα όποιον ισχυρίζεται ότι «ακούει μόνο κλασική» και τον νομίζει για τέρας μορφώσεως και καλλιέργειας.
   4. Ο αφόρητα ενοχλητικός, αυταρχικός και φορτικός τρόπος με τον οποίο το εκπαιδευτικό μας σύστημα και τα ωδεία έκαναν τελικά γενιές ολόκληρες να μισήσουν τη συμφωνική μουσική (ελπίζω ο Czerny να μπήκε επιτέλους στο μουσείο).
7. Η ελληνική αγορά είναι σαφέστατα πολύ περιορισμένη και δε μπορεί να συντηρήσει αξιοπρεπώς έναν καλλιτέχνη ή ένα ομαδικό σχήμα (τρίο, κουαρτέτο, κουιντέτο κλπ) μόνο με πωλήσεις δίσκων. Ακόμα και με σχέση μισθωτής εργασίας, τα πράγματα δεν είναι τόσο καλά. Άρα, ένας καλλιτέχνης που θέλει το κάτι παραπάνω από οικονομικής πλευράς, πρέπει εκ των πραγμάτων να κοιτάξει προς τα έξω. Και γι’αυτό, άριστα έπραξε κι ο κύριος Καβάκος εδώ και αρκετά χρόνια κι ακολούθησε μια πιο εξωστρεφή πορεία, η οποία μάλιστα του έδωσε και τα οικονομικά αποτελέσματα εκείνα που του επέτρεψαν ν’αποκτήσει ορισμένα διάσημα βιολιά (η Wikipedia αναφέρει πως έχουν περάσει απ’τα χέρια του ορισμένα Stradivarius, ένα εκ των οποίων εξακολουθεί να το χρησιμοποιεί).

Αυτοί όμως οι παράγοντες προϋπήρχαν του ΣΥΡΙΖΑ. Δεν τους δημιούργησε ο Τσίπρας, ούτε η Δούρου, ούτε ο Φίλης, ούτε ακόμα κι η Κονιόρδου, για της οποίας τις πολιτικές επιλογές έχω πάμπολλες ενστάσεις. Πρέπει να ξεκαθαρίσουμε επίσης ότι, ακόμα κι αν οι υπουργοί Πολιτισμού του ΣΥΡΙΖΑ υιοθετούσαν 100% τις προτάσεις του κυρίου Καβάκου, θ’αργούσαν να έρθουν τα επιθυμητά αποτελέσματα, ακριβώς λόγω των παραγόντων που προανέφερα. Για να καλλιεργηθεί η αγάπη για τη συμφωνική μουσική χρειάζεται πολύς χρόνος, πολλή επιμονή και συστηματική προσπάθεια από σειρά τουλάχιστον πέντε διαδοχικών κυβερνήσεων που θα εξαντλούσε η καθεμιά την τετραετία της και θα κρατάγανε μια σταθερή γραμμή.

Επίσης, σε μια κοινωνία που έχει καταρρεύσει οικονομικά και πολιτικά και στην οποία ένα μεγάλο μέρος έχει τεθεί σε κατάσταση βαθύτατης ένδειας, η συμφωνική μουσική δεν είναι προτεραιότητα, είτε μας αρέσει είτε όχι – πρώτα θα κοιτάξεις να βοηθήσεις τους εξαθλιωμένους και τους αποκλεισμένους και μετά βλέπουμε για τα υπόλοιπα. Επίσης, προ ΣΥΡΙΖΑ έφυγαν (οριστικά) στο εξωτερικό για να γλιτώσουν από την άθλια εργασιακή, οικονομική, κοινωνική και πολιτική πραγματικότητα της Ελλάδας, η οποία διολισθαίνει κάθε μέρα πιο βαθιά στο βούρκο, πάνω από 500.000 προσοντούχοι νέοι Έλληνες. Κανείς δεν ενδιαφέρεται όμως για το τι έχουν να πουν αυτοί για τις παρατάξεις που τους οδήγησαν να ρίξουν μαύρη πέτρα πίσω τους.

Με δεδομένο πως ο κύριος Καβάκος δήλωσε ότι «λόγω ΣΥΡΙΖΑ» έφυγε «οριστικά». Τώρα πια δεν είναι ο ΣΥΡΙΖΑ (που φταίει για όλα και του φέρνει «δυστυχία»…) στην εξουσία. Φαντάζομαι πως με την τωρινή διακυβέρνηση θα μπορούσε να έχει μια πολύ καλύτερη συνεργασία, οπότε το «οριστικά» θα μπορούσε να μην είναι και τόσο «οριστικά», χώρια που οι ανασταλτικοί για το μουσικό ιδίωμα του κυρίου Καβάκου παράγοντες, όπως προανέφερα, προϋπήρχαν και δεν πρόκειται ν’αναιρεθούν για πολύ καιρό ακόμα. Συνεπώς, δε μπορώ να δεχτώ ότι ήταν ο ΣΥΡΙΖΑ που τον έκανε να φύγει «οριστικά» απ’την Ελλάδα. Όσον αφορά τώρα τον καθένα που παίρνει αυτές τις δηλώσεις του κι υπερθεματίζει, δε μπορώ να τον πάρω στα σοβαρά – και δε λυπάμαι καθόλου γι’αυτό.